Τι σημαίνει «Καραμήτρος» ?

H λέξις «Καραμήτρος» αποτελεί Ελληνικόν επώνυμον φυσικού προσώπου, αλλά προσφάτως εισήχθη εν τω Ελληνικώ λεξιλογίω και ως ειρωνικόν επίθετον! Αυτό υπεβοηθήθη διά της γνωστής χιουμοριστικής τηλεοπτικής διαφημίσεως. Ετυμολογικώς, η λέξις προέρχεται διά συνθέσεως του συνθετικού "καρα" και του ουσιαστικού ονόματος "Μήτρος". Εις τα αρχαία Ελληνικά (το) "κάρα" και μεταγενεστέρως (η) "κάρα" σημαίνει κεφαλή, κρανίον, μεταχριστιανικώς όμως σημαίνει και κρανίον αγίου λειψάνου, ενίοτε και ολόκληρον λείψανον. Εν τη συγκεκριμένη περιπτώσει, δεν πρόκειται περί του ουσιαστικού "κάρα", αλλά περί του πρώτου συνθετικού "καρα-" (άνευ τόνου) προερχομένου εκ της τουρκικής λέξεως "kara" (=μαύρος), το οποίον προσδίδει εις το β συνθετικόν την σημασία του μαύρου (πχ καραμπογιά, καραγκαίλα) ή επιτείνει την έννοιαν του δευτέρου συνθετικού (πχ. καραπουτανάρα, καράβλαχος, καρακίτσος, καρατσιγκούναρος, καραμαλάκας, κλπ). Περί του ουσιαστικού ονόματος "Μήτρος" δεν απαιτούνται ιδιαίτεραι επεξηγήσεις. Προέρχεται από το "Δημήτριος" (αρχ. Δήμητρα < Δημήτηρ), εξ ού και "δημητριακά". Όμως εν τω Ελληνικώ ορεσιβίω περιβάλλοντι, λόγω του ψύχους, οι πρόγονοι ημών συνέκοπταν τας λέξεις (πχ "τι κάνς"= τι κάνεις, "Ζμπρέβεζα"= εις την Πρέβεζα), διά να μην υποστούν φαρυγγίτιδαν εκ ψύχους και ούτω ο "Δημήτριος" μετετράπη εις "Μήτρον". Όμως μεταφορικώς εις την νεοελληνικήν, οι ταχέως αστικοποιηθέντες και νεοπλουτίσαντες "Αθηναίοι" εισαγωγής εκ της ορεινής και πεδινής περιφερείας, διά του επιθέτου πλέον "Μήτρος" προσδίδουν εις το υποκείμενο πρόσωπο, ιδιότητας αξέστου και μη δεόντως αστικοποιηθέντος επαρχιώτου συμπατριώτη μας. Και βεβαίως η προσθήκη ως πρώτου συνθετικού του τουρκικού "καρα-", εις το "Μήτρος" επιτείνει τα μάλα την σημασίαν του δευτέρου! Κυριολεκτικώς λοιπόν "Καραμήτρος" είναι ο "μαύρος Μήτρος", δηλαδή ο "κακομοίρης Δημήτρης", μεταφορικώς δέ ο "λίαν Μήτρος" δηλαδή ο πολύ άξεστος "βλάχος".

Όμως η γλωσσολογία, εμπεριέχει πάντοτε ψυχολογικά και κοινωνιολογικά στοιχεία - ως πρώτοι εν Ελλάδι έχομεν διατυπώσει εις το πόνημά μας "Η Ψυχολογία των Υβρεων" (έκδοσις 2001). Με βάσιν την θεωρίαν αυτή, η λέξις "καραμήτρος" μετατρέπεται πλέον εις υβριστικόν ειρωνικόν επίθετον, εμπεριέχον την έννοιαν του φυσικού προσώπου το οποίον κινείται σπασμωδικώς άνευ πείρας και προσαρμογής εις το αστικόν και εν γένει εις το σύγχρονον απαιτητικόν περιβάλλον. "Καραμήτρος", είναι πλέον έν άτομον άξεστον, ακαλλιέργητον, "έξω από τα νερά του", με ελλιπείς γνώσεις, ανεπαρκείς εμπειρίας, μη εύστροφον, μη δυνάμενον να προσαρμοσθεί εις τα νέα δεδομένα, μη δυνάμενον να υιοθετήσει νέας απόψεις και το κυριότερον μη δυνάμενον να συνεργασθεί με τον κοινωνικόν περίγυρον. Μεταφορικώς ο σύγχρονος "Καραμήτρος" προσομοιάζει με τον δυστυχή ορεσίβιον ποιμένα, όστις εξηναγκάσθη να κατέλθει εις την εμποροζωοανήγυριν της πόλεως προς πώλησιν αμνοεριφίων, και "πελάγωσεν"!!!

Παραδείγματα:
- Οδηγός: "Μά τι κάνει αυτός; Περνάει με κόκκινο; Που πας ρε καραμήτροοοο;"
- Ψηφοφόρος: "Κάηκε η Πάρνηθα από τις μαλακίες τους, και ο υπουργός λέει ότι θα φέρει νομοσχέδιο αναδάσωσης στη Βουλή; Με τέτοιους καραμήτρους ψηφοφόρους που έχουν, καλά να πάθουμε!"
- Γιώργος: "Καλά ρε μαλάκα Θωμά, κάθεσαι και πίνεις καφέ με τον καραμήτρο τον πυροσβέστη, τον κουρεμένο γουλί, με το σκουλαρίκι, τον αγράμματο, που διορίστηκε με ρουσφέτι του βουλευτή; Δεν καταλαβαίνεις ότι του δίνεις αξία του καραμήτρου;"
- Γιατρός: "Προσέχω πολύ τους ασθενείς μου! Τους αφιερώνω αρκετή ώρα ώστε να λύσω κάθε απορία τους. Όμως υπάρχουν και αρκετοί καραμήτροι. Αυτούς τους δίνω μια συνταγή και τους πάω στην πόρτα!"
- Δεσποινίς: "Καλέ τι γαμπρός μου λές; Αυτός που έφτυνε στο μπαλκόνι και έσβηνε τα τσιγάρα στη γλάστρα; Αυτόν τον καραμήτρο να πάρω;"

Πηγή: Απόσπασμα από το βιβλίο «Η Ψυχολογία των Ύβρεων και των Ιδιωματισμών» του Δρ. Χαράλαμπου Γκούβα, Β έκδοση Ιδρύματος «Μουσείο Τεχνών και Επιστημών Πρέβεζας».